‘Yiğit Toy’ kuşu nereye kayboldu?

Araştırmacı Ramazan Arslan, kaybolan bu kadim türün izini sürüyor. Uçabilen en büyük kara kuşu olma özelliği taşıyan toy kuşu, geçmişte Batman’da Oymataş köyü ve çevresinde sıkça görülürken, son yıllarda ovadan tamamen çekildi. Türkiye’de en yoğun olarak Muş Ovası’nda gözlemlenen bu endemik tür, Batman’da artık neredeyse hiç rastlanmıyor. Kırmızı listede yer alan ve koruma altında bulunan toy kuşunun yok oluş sürecinde, kaçak avcılığın artması ve meraların bilinçsizce tarım alanlarına dönüştürülmesi başlıca etkenler olarak öne çıkıyor. Yaşam alanlarının daralmasıyla birlikte toy kuşu, Batman Ovası’na uğramaz oldu.

Yiğitlik ve zarafetin sembolü olan toy kuşu, bölge halkının türkülerinde, hikâyelerinde ve benzetmelerinde önemli bir yer tutuyor. Araştırmacı Ramazan Arslan, bu kültürel ve ekolojik mirasın unutulmaması için uzun süredir saha çalışmaları yürütüyor. Arslan, alınacak basit önlemlerle bu türün yeniden görülebileceğini vurgulayarak, “Avcılığın ve mera tahribatının önlenmesi, toy kuşunun geri dönüşü için en temel adımdır” dedi.

Çalışmalarını uluslararası platformlara da taşıyan Arslan, Midyat’ta 26–27 Eylül 2025 tarihlerinde düzenlenen, IASPIS (Stockholm) ve SAHA (İstanbul) destekli Sanat ve Ekoloji: Alternatif Pedagojiler Atölyesinde Batman Çöpçü Balığı, Saz Kedisi ve Toy Kuşu üzerine sunumlar yaptı. Toplumsal hafızanın yok olmaması için her yolu deneyeceklerini belirten Arslan, “Sözel anlatım, yazı, video ve görsel çizimlerle bu coğrafyanın endemik türlerinin sesi olacağız. Umudumuz var; bu türleri gelecek nesillere ulaştıracağız” ifadelerini kullandı.