İSMİ İLE MEŞHUR İLLERİMİZ – 5 (Aksaray)

Türkiye’nin her köşesinde bulunan illerimiz güzel ve her yeri ayrı değerde. Ülkemizin geçmişiyle her karış toprağında ayrı ayrı tarih kokar ve yaşam tarzıyla günümüze kadar iz bırakmıştır. Türkiye’deki illerimiz bulundukları yerler nedeniyle farklı farklı efsanelere sahip olmuştur. Bu efsanelerden biri de ülkemiz sınırları içerisinde bulunan Aksaray  ilimizin ismi ile ilgili rivayetlerdir. Bir bakalım bu rivayetlere göre Aksaray ilimize Aksaray ismi nasıl verilmiştir.

Bir rivayete göre bir zamanlar Selçuklu sultanlarından birinin çok sevdiği kızı hastalanır. Selçuklu Sultanı kızının iyileşmesi için ülkenin tüm hekimlerini saraya çağırır. Fakat bir türlü hastalığın sebebi anlaşılamaz. Kızın “Ah Saray” iniltileri odalarda yankılandıkça, Sultan üzülmektedir.  O sırada saraya derviş kılıklı bir adam gelir. Sultandan izin alıp hastayı görür, konuşturur, nabzını dinler ve hastayı muayene eder. Kızın hastalığının sevgiden kaynaklandığını, sevda kelimesinden bahsettikçe kızın nabzının hızlandığını fark eder. Bu durumu araştıran derviş, kızın kime sevdalı olduğunu, sevdiği delikanlının nerede yaşadığını öğrenir.

Kız ise saraydan kurtulup sevdiğine kavuşamayacağını düşünür ve bu durumdan dolayı  “Ah Saray” diye sayıklamaktadır.

Derviş  bu durumu, sultanın huzuruna çıkarak Sultana anlatır ve der ki;

-Sultanım gözdenizin kurtulmasını ister misiniz?

Sultan:

-“Evet, onun yaşaması benim yaşamamdır” der.

Derviş kızın birini sevdiğini, bu durumun sevgiden olduğunu kızının içinde bulunduğu ruh halini sultana anlatır ve kızın iyileşmesinin iki sevdalının birbirine kavuşmaları olduğunu ve bu iki gencin evlendirilmesi gerektiğini söyler.

Böylece Sultan, delikanlıyı buldurtur, getirtip düğün, dernek kurarak iki genci evlendirir.

Böylece kız da iyileşmiş olur.

Bundan sonra “Ah Saray” iniltileri “AKSARAY’a dönüşür.

Aksaray ilimizin ismi, bir rivayete göre buradan geldiği söylenmektedir.

Daha önceleri Niğde’nin bir ilçesi olan Aksaray ilimiz, içinde bulunduğu konum itibariyle güzel bir şehirdir. Hem doğal güzellikleri bakımından, hem de geçmiş yaşantsıyla Türkiye’nin güzel bir ilini oluşturmaktadır. Aksaray’ın bulunduğu topraklarda pek çok medeniyet hüküm sürmüş ve yaşam mücadelesi vermiştir.  Bu medeniyetlerin bulunduğu dönemlerde, Aksaray ilimizin ismi değişik adlar alarak günümüze kadar gelmiştir.  Aksaray’ın adının ilk olarak eski Hitit metinlerinde geçen “Nenessa (Nenossos) olduğu sanılmaktadır. M.Ö. 1. bin yılda Kral Kiakki döneminde Şinakhatum olarak anılan Aksaray, Hellenistik dönemde Kapadokya Krallığına bağlanmış ve Garsaura olan ismi Arkhelais olarak değiştirilmiştir. Daha sonra Selçuklular döneminde II. Kılıçarslan tarafından Arkhelais olan adı Aksaray olarak değiştirilmiş ve ikinci başkent durumuna gelmiştir. O dönemde şehre kötü insanların girmesine izin verilmemiş.  Şehre kötü insanların alınmamasından dolayı iyi insanların yaşadığı yer anlamına gelen Şehr-i Süleha denilmiştir.

Aksaray şehrimize Şehr-i Süleha nasıl verilmiş kısaca bu konuya değinelim.

O dönemlerde Kılıçarslan burayı çok sevmektedir. Şehirde iyi insanların yaşamasını ister. Bu şehre kötü niyetli kişilerin giremeyeceğine dair bir ferman çıkartır.  Bu konuda bu kadar katıdır ki bu ilimizde suç işleyenin hemen başı vurulacaktır. Rivayete göre bu amaçla sarayın giriş kapısının iki yanına tunçtan iki aslan heykeli yaptırır. Bunlar şehre gözcülük eder, kötü niyetli kişiler kente girdiklerinde aslanlar ağızlarından çıkardıkları alevlerle onları yakar, kül ederler. Bu yüzden iyilerin, doğruların, salihlerin yaşadığı ve İyilerin yurdu anlamına gelen “ŞEHR-İ SÜLEHA” adı verilir.

Yine bir başka rivayete göre II. Kılıçarslan  Haçlı seferleri sırasında o dönemde başkent Konya olan bu şehrin dışında askeri bir üs kurmaya karar verir ve Aksaray’ı seçer. Şehri sağlam surlarla, medrese, cami, hastane, bedesten vb. kamu yapılarıyla donatır. Böylece her zafer dönüşünde Aksaray’a uğrar, şenlikleri burada başlatır. Böylece Şehirede”Zafer Yurdu” manasında “DAR – ÜS – ZAFER” adını verir.

Yazımın altıncı bölümünde buluşmak üzere hoşça kalın.